Cypr/ Cyprysy, wino i świątynie miłości

Opowieści cypryjskie (najwyższy) czas zacząć :) Powrót z jednego z najbardziej słonecznych miejsc na świecie, gdzie temperatura w ciągu dnia wciąż waha się w okolicach 30 stopnia, a na miesiąc wrzesień prognozy przewidywały dwa (!!!) deszczowe dni, prosto w naszą szarą, zimną i mokrą październikową słotę, jest dosyć bolesny. A ja po raz kolejny utwierdziłam się w przekonaniu, że jestem sterowana bateriami słonecznymi i o wiele dłużej zajmuje mi aklimatyzacja z powrotem w kraju-raju niż po przyjeździe tam, w okolicach równika, gdzie od razu wstępuje we mnie wulkan energii :)

Cypr to wyspa dla wielbicieli słońca, dla zakochanych (w końcu to tam narodziła się bogini miłości), dla odkrywców starożytnych kultur (zapierające dech w piersiach mozaiki i pozostałości po starożytnych miastach), koneserów wina i oczywiście dla smakoszy, szczególnie kuchni śródziemnomorskiej.

Na pierwszy rzut oka Cypr wydaje się kolejną „małą Grecją”, podobną wszystkim, rozsianym w dalszym lub bliższym sąsiedztwie greckim wyspom. Jednak jej szczególne, geograficzne położenie, niejako na skrzyżowaniu dróg pomiędzy kontynentami Europy, Afryki i Azji oraz fakt, że ponad 3000 lat wyspę zamieszkiwały, podbijały i władały nią różne cywilizacje czyni ją odrębną i inną od pozostałych. Ślady obcych wpływów dobrze widoczne są nie tylko w kulturze, ale też w miejscowej kuchni, w której, po głębszym jej poznaniu, można odnaleźć dobrze znane smaki, wywodzące się z Grecji, Turcji, Armenii, Libanu, Syrii, Włoch, a nawet z Francji. Oczywiście duży wpływ na kuchnię i lokalne produkty ma też wyjątkowy klimat i gleba tej części świata.

Co najpiękniejsze i najważniejsze w kuchni cypryjskiej, to to, że wszystkie serwowane tam dania bazują na świeżych i naturalnych składnikach. Wspaniałe warzywa, podawane na surowo lub grillowane, w większości przypadków zbiera się tam trzy razy do roku. Podobnie z owocami, których wybór przyprawia o zawrót głowy. Nie posiadałam się ze szczęścia, kiedy okazało się, że południowy region wyspy, gdzie zatrzymałam się, obfituje w plantacje bananów :) Małe, cypryjskie banany, prosto z drzewa, smakowały mi równie jak te, którymi nie mogłam się najeść rok temu w Indonezji. Wyprawy, po dziko rosnące opuncje, figi i arbuzy były prawdziwą przygodą i mimo, że wszystko dostępne było na wyciągnięcie ręki w każdym sklepie, to te zerwane osobiście z drzewa lub krzaka smakowały o niebo lepiej :)

Wracając do składników kuchni, to nie da się pominąć świeżej, tłoczonej na zimno oliwy, zielonych lub czarnych, marynowanych oliwek i cypryjskiego znaku firmowego, czyli sera halloumi, tradycyjnie wytwarzanego z mieszanki mleka owczego i koziego, najsmaczniejszego w wersji grillowanej lub zapiekanej/obsmażanej w garniturku z ciasta filo lub francuskiego. Dla mięsożernych wyspa poleca wieprzowe wędliny, z których najbardziej tradycyjne są loutza – wędzony filet, marynowany w czerwonym winie, hiromeri – wędzona szynka i loukanika – pikantna, wędzona kiełbasa, a także szeroki wybór dań z baraniny. Udało mi się spróbować również tradycyjnej cypryjskiej zupy cytrynowej – avgolemoni, która jednak nie bardzo przypadła mi do gustu (baaaaardzo kwaśna) :)

Aktualna, skomplikowana politycznie sytuacja Cypru, podzielonego na dwie części, z okupowaną przez Turków częścią północną i podzieloną granicą stolicą w Nikozji, doprowadziła do tego, że kiedy na pierwszy rzut oka część południowa to „mała Grecja”, to część północna wydaje się „małą Turcją”. Przez pilnie strzeżoną granicę, po okazaniu paszportu wjeżdża się na chwilę do Turcji. Podkreślana na każdym kroku przesadną ilością flag (włączając w to olbrzymie flagi, usypane z kamieni na zboczu góry w północnej części Nikozji) turecka okupacja to pierwsze co uderza. Potem dostrzegamy tureckie marki (znajome piwo Efes), knajpki z fajkami wodnymi i potrawy rodem z Istambułu. Tylko na północy można zjeść pełen kebab w bułce czy turecką pide (rodzaj pizzy). Z kolei na południu, prawie każdy przybytek gastronomiczny ma w swoim menu, tradycyjne potrawy greckie, takie jak moussaka, kleftiko czy sałatka grecka.

Na szczęście i w tureckiej i w greckiej części Cypru uwielbiają baklavę :) Serwowana na deser w restauracjach i dostępna w każdej cukierni i piekarni, razem z innymi słodkimi wypiekami, takimi jak kadayif, daktyla („paluszki” – ciastka nadziewane orzechami i cynamonem, w syropie), loukoumades (malutkie pączki, smażone w głębokim tłuszczu i polewane syropem) i słodkie (bardzo słodkie!) bułeczki z nadzieniem sezamowym. Wszystkie stoiska z tradycyjnymi cypryjskimi łakociami zasypane są najróżniejszymi kandyzowanymi owocami oraz orzechami, prażonymi w chrupiącej posypce lub w postaci batonów w syropie z chlebowca lub miodowym, najczęściej z sezamem. Długie, brązowe łańcuchy o dość osobliwym, nieregularnym kształcie, zwisające gdzieś u powały to miejscowy przysmak soutzioukos – migdały lub orzechy włoskie nanizane na nitkę i zanurzane w gęstej, winogronowej melasie, po czym suszone na powietrzu. Wszędzie oferowane są też loukoumia, pod turystów nazywane też „Cyprus Delights” – kostki galaretki owocowej, obtoczonej w cukrze pudrze, sporządzanej bez dodatku żelatyny, z cukru, wody różanej, pektyn, esencji owocowych i często orzechów.

Już pierwszego dnia pobytu na słonecznej wyspie dowiedziałam się, że sportem narodowym na Cyprze jest jedzenie :) A konkurencją, godną największych mistrzów jest w nim meze. Nie mogłam nie spróbować swoich sił i ja, o czym opowiem następnym razem ;)

P.S. Jeszcze coś z zupełnie innej beczki :) Cypr polecam bardzo wszystkim wielbicielom kotów, kocich piękności i kocich osobowości, a także kociej fotografii ;) Chociaż zwykle koty są nieodłącznym elementem krajobrazu wysp, to nigdzie wcześniej nie widziałam ich tyle co na Cyprze! :)